PANGANDAM SA LINOG

Usa sa pinaka-gikahadlokan nga kalamidad sa mga tao kay ang linog ug ang mga epekto nga dala niini. Ang linog kay ang pag kalit ug uyog sa yuta tungod sa pag lihok sa plates.

Para ma gamay-gamayan ang mga kadaot na dala sa linog, kinahanglan sa mga tao ang sakto na kaalam sa pag prepara para sa linog. Kini importante para makahibaw na daan kita unsa ato dapat buhaton bag-o mag linog, samtang galinog ug pagkahuman sa linog.

BAG-O MAG LINOG

• Dapat mo mag himo ug emergency kit ug mag plano sa saktong komunikasyon sa inyong pamilya.
• Dapat ninyong siguraduhon na ang mga dagkong butang (kabinet ug uban pa) kay naka pilit ug maayo sa dingding aron ma-likayan na madat-ugan ang pamilya.
• Ibutang ang mga bug-at na ginamiton sa ubos na parte, dili kini dapat I butang sa tag-as na lugar.
• Ibutang ang mga mabuakon na ginamiton sa mga mugbo ug siradong kabinetnga naay trangka.
• Ipilit ang mga bug-at na gamit (parehas sa mga litrato ug samin) sa dingding ug ipalayo sa higdaanan, lingkuranan o bisan asa na nay tao.
• Ipaayo ang mga guba o nay depekto na mga wire sa kuryente ug gas sa mga propesyonal.
• Ipaayo usab ang mga liki sa kisame ug dingding sa mga propesyonal o eksperto.
• Tagoa ug tarong ang mga dali masunog na mga produkto (pesticides, insecticides, ug uban pa) sa sirado na kabinet nga nay trangka.
• Tan-awa daan ang mga posible na luwas na taguanan kung mag linog (ilawm sa lig-on na lamisa ug uban pa) ug pa lig-ona pa kini ug samot.
• Pag suway mo ug praktis sa imong pamilya kung unsa inyo buhaton sa linog (earthquake drill).

SAMTANG GALINOG

Kung naa ka sa sulod

• DUKO sa yuta; PAG-TABON sa ilawm sa mga lig-on na ginamiton; ug KUPOT hangtod mu hunong ang pag uyog sa yuta. Kung walay lig-on na lamisa na kataguan, taboni ang imo ulo ug tago sa suuk.
• Ayaw pagpa-duol ug mabuakon na mga ginamiton, bintana, dingding, pultahan o bisan unsa na pwede matumba.
• Kung naa ka sa higdaan, pag puyo ngadto ug tabuni ang imo ulo ug unlan. Pero, if nay bug-at na mga gamit na pwede matagak sa imo, pag hinay ug balhin sa pinaka duol na luwas na lugar.
• Pag puyo sa sulod hangtod mu hunong ang tay-og. Ayaw ug gawas sa building samtang ga-linog.
• AYAW ug gamit ug elevator.
• Pagbantay sa pagkawala sa kuryente o pag-alarma sa fire alarm.

Kung naa ka sa gawas

• Ayaw pag pa duol sa mga building o istruktura ug sa mga poste sa suga ug kuryente.
• Samtang naa naka sa hawan na lugar, pag puyo ngadto hangtod mu hunong ang pag tay-og.

Kung naa ka sulod sa nag-andar na sakyanan

• Hunong dayon sa lugar na wala kayo mga istruktura na pwede mahugno. Ayaw ug hunong sa ilawm sa buildings, puno, overpass ug mga poste sa suga ug kuryente.
• Paghinay ug padayon inig hunong sa linog. Paglikay sa kalsada, tulay o rampa na posible nga na daot sa linog.

Kung na dat-ugan sa ilawm sa mga tinumpag

• Ayaw pag suga ug posporo.
• Ayaw pag sige ug lihok. Ayaw sipaa ang abog.
• Tabuni ang imo baba ug ilong ug panyo o bisan unsa na limpyo na tela.
• Tuktoka ang dingding o tubo aron ma hibaw-an sa rescuers ang imo kahimtang. Gamit ug pito if naa. Ang pag-syagit kay delekado, himua lang kini kung labing kinahanglan aron ma likayan ang pag langhap sa abog.

PAGKAHUMAN SA LINOG

• Pag andam na daan sa mga aftershocks. Ang aftershocks kay mga hinay na pag-uyog sa yuta pagkahuman sa linog. Kini mahitabo pila ka oras, adlaw, semana o bisan bulan pagkahuman sa linog.
• Tabangi ang mga nay samad o na tumpagan na mga tao. Hatagi ug sakto nga first aid ug ayaw lihoka ang mga taw na grabeng nasamdan. Pangayo ug tabang sa mga propesyonal (doctor ug hospital).
• Pangita kung naay gamay na sunog ug patya kini.
• Paminaw sa radio o telebisyon para sa pinakabag-o na mga impormasyon.
• Pag andam sa posible na tsunami kung nag puyo ka sa baybayon o duol sa dagat. Pagpalayo sa baybayon.
• Gamita ang telepono para sa mga importanteng tawag.
• Kung dili na luwas sa inyong panimay, adto sa pinakaduol na evacuation center na gi-andam sa inyong barangay o lungsod.
• Ayaw pagpaduol sa mga na daot na istruktura.
• Pagbantay samtang nag drive ug sakyanan kay posible na dili mu gana ang mga traffic lights tungod sa pagkawala sa kuryente.
• Kung luwas na mu uli sa inyo. Ang imong kaluwasan ang prayoridad samtang ga limpyo ka o nag ayo sa balay.
• Paghinay sa pag-abli sa mga kabinet. Pagbantay sa mga butang na pwede mahulog gikan dinhi.
• Siguradoa na naa pa moy sakto na pagkaon para sa imong pamilya.
• Paghinay ug pang limpyo sa mga buak. Mas maayo kung mag sul-ob ug gloves aron malikayan ang pagka-samad.
• Unaha ug limpyo ang mga na huwad na tambal, gasoline, ug uban pang dali masunog na mga produkto.
• Tan-awa dayon ang mga ginamiton (gas, wire sa kuryente, agihanan sa tubig). Inspeksyona ang tibuok balay para sa mga liki ug uban pang kadaot. Tawag dayon ug mga propesyonal aron ipa-ayo ang mga daot na gamit.